กาฬโรค plaque (yersinia pestis)โรค black death

เมื่อเร็วๆนี้ มีข่าว กาฬโรคระบาดอีกครั้งในจีน ซึ่งน่าตระหนกเพราะโรคนี้ในอดีต เคยคร่าชีวิตคนในยุโรปเป็นล้านภายในไม่กี่วัน กาฬโรค หรือ plaque เกิดจากเชื้อ yersinia pestis แบคทีเรียแกรมลบลักษณะเป็นแท่ง

เชื้อกาฬโรค ค้นพบโดยสถาบันปาสเตอร์ โดยนักแบคทีเรียวิทยาชื่อ Yersin ที่นำเชื้อมาจากการระบาดจากฮ่องกง เมื่อ 1894 แต่ก่อนเรียกว่า Pasteurella pestis ต่อมาเปลี่ยนชื่อให้เป็นเกียรติแก่ Yersin คือ Yersinia pestis
การแพร่กระจายของเชื้อ
1.สัตว์ที่เป็นพาหะ reservoir หนูสัตว์กัดแทะ
2.พาหะ หมัดหนู
3.แพร่กระจายสู่คน อาจจะแพร่โดยเลือด สารคัดหลั่งเช่นในผู้ป่วยที่มีอาการปอดอักเสบจากโรคแล้วไอ
Pathogenesis
คุณสมบัติสำคัญของเชื้อกาฬโรคคือ มีการกดภูมิคุ้มกันปกติ และสามารถเจริญได้ในต่อมน้ำเหลือง สามารถยับยั้งการกินของเม็ดเลือดขาว
อาการและอาการแสดง แบ่งเป็น 3 แบบ
1.Bubonic plaque
เริ่มแสดงอาการหลังจากรับเชื้อ 2-6 วัน
เพลีย หมดแรง
ไข้
ปวดหัว หนาวสั่น เป็นในช่วงท้ายของระยะฟักตัว หลังจากนั้นจะหาย หรือเข้าสู่ระยะตายหรือแย่ลง
ต่อมน้ำเหลืองบวมโตมาก ที่เรียกว่า buboes
2.Septicemic plaque
ความดันโลหิตตก
ตับม้ามโต
อาการประสาทหลอน
ชัก ในเด็ก
ช๊อค
หมดแรงอ่อนเพลีย
ไข้
อาจจะไม่มีอาการปอด หรือต่อมน้ำเหลืองโต
3.ปอดอักเสบ หรือ Pneumonic plaque
ไข้
หนาวสั่น
ไอ เจ็บอก
หอบเหนื่อย
ไอเป็นเลือด
เพลียหมดแรง
ช๊อค
ความดันโลหิตต่ำ
อาจจะไม่มีอาการต่อมน้ำเหลืองโตหรือไข้สูง
เชื้อจะแพร่กระจายไปในกระแสเลือด เกิดการทำลายอวัยวะต่างๆ เช่น ไต สมอง ตับ ม้าม เกิดเลือดออกไม่หยุด ผิวหนังเน่าลุกลาม และอัตราการตายเพิ่มเป็น 22 % ถ้ามีภาวะลิ่มเลือดอุดตันแพ่รกระจาย
การรักษา
ยาฆ่าเชื้อพวก สเตร็ปโตมัยซิน เจนต้ามัยซิน โดยในระยะรุนแรงควรให้ในน้ำเกลือ ภายใน 24 ชม. ยาอื่นๆเช่นคลอแรมเฟนิคอล เตตร้าซัยคลิน และยาในกลุ่ม ฟลูออโรควิโนโลนเช่น ซิโปรฟล็อกซาซิน